21Bilimkurgu veya fantastik okurlarının pek çoğunun belki de en çok ilgiyle takip ettiği tür olan distopya, Jack London tarafından kaleme alınan Demir Ökçe’den beri gelişmeye ve yeni güvelerini vermeye devam ediyor. Hem toplumsal olarak geçtiğimiz süreçler hem de bu türün tutulması, söz konusu eserlerin de edebi değerleri ve nitelikleri açısından tartışmaya da oldukça müsait bir konu haline getirdiği muhakkak. Biz, Dava, Cesur Yeni Dünya, Swastika Geceleri, 1984ve benzerleri gibi nitelik açısından onlara yaklaşamayan eserlerle de doluyor piyasa. Hatta bazılarına göre bu saydıklarımız bile tartışmalı olabilir, yine de türlerinin öncülleri olduğu kuşkusuz.
Ütopya ise ilk olarak Thomas Moore tarafından 1516 yılında kullanılmıştır. Birbirlerine tamamen zıt iki ayrı dünya tasavvuru ifade eder. Doç. Dr. Nail Bezel’in düzenlediği, Platon, Moore, Bacon, Morris ve Wells’in de içerisinde bulunduğu ütopyalar derlemesi Yeryüzü Cennetleri Kurmak, Say Yayınları tarafından 1984’te yayımlanmıştı.
İşte aralarında silik denebilecek türden bir çizgi bulunan bu iki türden distopyaya dair, detaylı bir analiz yayınlandı geçtiğimiz günlerde de Aya Kitap etiketiyle: Distopya: Hayal ile Gerçek Arasında.
Kitabın arka kapak yazısı şöyle:
“İlk kez John Stuart Mill tarafından 1868 yılında kullanılan distopya kavramı, Mill’e göre ‘gerçekleşmesi için fazla iyi olan’ ütopyanın tam aksine gerçekleşmesi için fazla kötü olan karşı-ütopyadır. Ütopyada ideal toplum ve kusursuz yaşam ortaya konurken distopyada bunun tam aksine toplu yaşamın kusurları dile getirilir.
Birbirinden değerli akademisyenlerin ve öğrencilerin uzun uğraşlar sonucunda hazırladığı bu kitap, hem İletişim Bilimleri ekseninde çalışanlar hem de distopya konusuyla ilgilenenler için ufuk açıcı niteliktedir.
H.G.Wells’in Zaman Makinesi’nden Paolo Bacigulapi’nin Kurma Kız eserine kadar distopya eserlerini geniş tarihsel bir yelpazeden örneklerle inceleyen kitap, okura farklı bir bakış açısı sunmaktadır.”
Tanıtım bülteni yukarıdaki gibi olan derleme, anladığımız üzere söz konusu eserlere konunun da gerektirdiği gibi sosyolojik ve felsefi bir perspektiften de bakmayı ihmal etmeyip bunları akademik bir altyapıyla da destekliyor. Gürdal Ülger‘in editörlüğüyle hazırlanan Distopya Hayal ile Gerçek Arasında, meraklılarıyla buluşmak için çoktan raflardaki yerini aldı.
SERAY SOYSAL, KAYIP RIHTIM, 5 EYLÜL 2018
